Türkiye'nin eşsiz güzelliklerinden biri olan ters lale, hem görsel şöleniyle hem de korunmasıyla dikkat çekiyor. Yılda sadece 20 gün görülebilen bu nadide çiçek, koparılması halinde uygulanan yüksek para cezasıyla da gündemde. Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nde bulunan özel koleksiyon bahçesi, bu eşsiz türü koruma altına almayı amaçlıyor.
Ters Lalenin Büyülü Dünyası
Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nde, Türkiye'nin tek ters lale koleksiyon bahçesi bulunuyor. Burada, 34'ü Türkiye'nin farklı bölgelerinden, 4'ü ise yurt dışından olmak üzere toplam 38 farklı ters lale türü yer alıyor. Ziraat Mühendisi Meral Aslay, ters lalelerin kültüre alınması ve ıslah çalışmalarının 2006 yılından beri sürdürüldüğünü belirtiyor. Bu çalışmalar sonucunda 27 adet melez çeşit adayı elde edilmiş durumda.
Ters lale türlerinin birçoğu endemik olup koruma altına alınmış durumda. Bu türler üzerinde farklı disiplinlerce çalışmalar yürütülerek hem gelecek nesillerin kullanımına sunuluyor hem de muhafaza altına alınıyor. Doğadan soğanlı bitki toplamak için Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü'nden (BÜGEM) izin almak gerekiyor. Araştırma izniyle Erzincan, Erzurum, Bitlis, Ardahan, Kars, Van, Hakkari, Elazığ, Malatya, Ağrı, Siirt, Şırnak, Adıyaman, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Edirne, Antalya, Muğla, Bayburt, Tunceli, Gaziantep ve Hatay illerinden 34 türe ait materyal toplandı.
Koruma Altındaki Nadide Tür
Erzincan'da Türkiye'nin tek ters lale genetik kaynakları bahçesi oluşturulduğunu belirten Ziraat Mühendisi Meral Aslay, "Türkiye ters lale bahçesinde bulunan 38 türe ait 82 popülasyonun muhafazası ve devamlılığının sağlanmış olması sebebiyle doğal kaynaklarımızın sürdürülebilirliği ve biyoçeşitliliğimizin korunması çalışmalarına önemli katkıda bulunuldu" diyor. Aslay, bu çalışmalarla doğada gittikçe azalan ters lale türlerinin gelecek nesiller için koruma altına alındığını ve bilimsel çalışmalara kaynak oluşturacağını vurguluyor.
Ayrıca, geliştirilen ters lale çeşitlerinin süs bitkisi olarak peyzaj alanında kullanılabileceğini ve kültür ortamlarında üretimlerinin teşvik edilerek doğadan izinsiz toplamanın önüne geçileceğini belirtiyor. Ters lale (Fritillaria) cinsinin Türkiye'nin önemli gen kaynakları arasında yer aldığına dikkat çeken Aslay, dünyada 170 tür mevcutken bunun 52 türünün Türkiye doğasında yer aldığını ve 29 türünün endemik olduğunu ifade ediyor.
Dudak Uçuklatan Ceza: 577 Bin TL
Ziraat Mühendisi Meral Aslay, Türkiye'ye ait türlerin izinsiz olarak yurt dışına çıkarılmasının yasak olduğunu ve bu türlerin doğadan izinsiz toplanması ve doğanın tahrip edilmesinin cezasının 2025 yılı itibariyle tam 577 bin lira olduğunu belirtiyor. Kuruluş tarihi 1986 yılı olan Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü'ne bağlı 49 araştırma enstitüsü içerisinde yer alıyor. Enstitüde kurulmuş olan koleksiyon bahçesi 2 dönümlük bir alanda 38 türe ait 1526 adet saksı ve 22 adet yetiştirme tavası bulunuyor.
Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Samet Karataş ise Türkiye'de ters laleler konusunda ilk ve geniş kapsamlı çalışmaların, Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde 2006 yılında başladığını söylüyor. Karataş, "Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü olarak Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Politikalar Genel Müdürlüğüne bağlı olarak çalışıyoruz. Buradaki asıl amacımız yerli ve milli ters lale çeşitlerimizi artırmak ve süs bitkileri sektörüne yeni kaynak sağlamak" diyor.
- Ters laleler yılda sadece 20 gün görülebiliyor.
- Doğal yetişme alanı geniş olsa da en fazla zarar gören türlerden biri.
- Korunması amacıyla projeler yürütülüyor ve cezai müeyyideler uygulanıyor.
- Ters lalelere zarar verenlere uygulanacak idari para cezası miktarı ise 577 bin lira.
Güzelliğiyle dillere destan olan ters laleler, doğal yaşamın korunması ve gelecek nesillere aktarılması için büyük önem taşıyor. Uygulanan yüksek cezalar, bu nadide çiçeğin korunmasına katkı sağlamayı amaçlıyor.
