Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran ve ABD heyetlerinin İtalya'nın başkenti Roma'da gerçekleştirdiği ikinci tur görüşmeye dair önemli açıklamalarda bulundu. Grossi, her şeyin durma riski olmasına rağmen bu görüşmenin, ileriye gitmenin mümkün olduğunu gösterdiğini belirtti.
Roma'daki Kritik Görüşme
İran ve ABD'nin Umman'ın Roma Büyükelçiliği'ndeki görüşmesi sırasında Roma'da bulunan Grossi, İtalyan La Repubblica gazetesine demeç verdi. Grossi, bu görüşmeyi "barış için olumlu bir gün" olarak değerlendirdi. Bu değerlendirmesinin nedenini ise şöyle açıkladı:
Çünkü İran'la nükleer müzakere, bu ikinci tur görüşmelerde her şey gerçekten bozulabilir ve durabilirdi. Risk vardı. Oysa Roma ruhu, ileriye doğru hareket etmenin mümkün olduğunu göstermiştir.
Grossi, anlaşma için aylardan değil, haftalardan söz edildiğini belirterek, "Hızlı hareket etme isteği var çünkü biliyorsunuz ufukta daha kötü senaryolar var" dedi. İyimserliğinin nedenini soran gazeteciye ise şu cevabı verdi:
İki taraf somut şeyleri görüşmeye başladı ve iki müzakerecinin ilerleme yönündeki niyetini gördüm. Amerikalılarla konuşuyorum, İranlılarla konuşuyorum. Onlara vazgeçilmez olan teknik bakış açımı sunuyorum çünkü UAEA'nın sahadaki doğrulaması olmadıkça nükleer konuda anlaşmaya varmak mümkün değil.
Güven Eksikliği Vurgusu
Roma'daki görüşmenin ardından "ABD'nin Tahran'a sivil nükleer güç geliştirmeye devam etme olanağı tanıma eğiliminde olduğunun görüldüğü, bu sırada İran'ın askeri amaçlarla gizlice uranyum zenginleştirmesinin sıfıra indirmesinin mümkün olup olmadığı" sorusuna Grossi, şu yanıtı verdi:
Evet ancak sahada ciddi ve detaylı bir doğrulama ve izleme sistemi sağlayarak. Ajansımız İran'da zaten denetim çalışmaları yapıyor ancak şu anda güven eksikliği yaşıyoruz. Esas amaç güveni yeniden tesis etmektir.
Grossi, şubat ayındaki raporlarına göre İran'ın yüzde 60 düzeyinde 274 kilogram zenginleştirilmiş uranyumu olduğu bilgisini de paylaştı ve haziran ayında önemli bir güncelleme açıklayacaklarını belirtti.
Siyasi İrade Vurgusu
İran ve ABD arasındaki görüşmelerin başarısını belirleyen unsurun teknik değil siyasi olduğunu kaydeden Grossi, "Anlaşmaya varmak için siyasi irade varsa, biz Ajans olarak İranlı ve Amerikalı uzmanlarla birlikte, tarafların taleplerine göre uyarlayarak teknik bir çözüm bulabileceğiz" dedi.
İran ve ABD Arasındaki Müzakere Süreci
İran ile nükleer anlaşmadan 2018'de tek taraflı çekilen ABD Başkanı Donald Trump'ın ardından, İran ile doğrudan nükleer müzakere çağrısında bulunan bir mektubu geçen ay İran lideri Hamaney'e gönderdiği biliniyor. Mektuba İran, Umman üzerinden yanıt vermişti. İran ile ABD, mektup trafiğinin ardından Umman'da 12 Nisan'da dolaylı görüşmeler yapmıştı. Taraflar, 19 Nisan'da İtalya'nın başkenti Roma'da yeniden Umman'ın aracılığında bir araya gelmişti. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, görüşmeler sonrası yaptığı açıklamada, görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini belirtmişti. Erakçi, 23 Nisan'da Umman'da uzmanlar düzeyinde teknik görüşmeler yapılacağını ardından 26 Nisan'da yine Umman'da dolaylı görüşmelerin devam edeceğini bildirmişti.
UAEA Başkanı Grossi'nin açıklamaları, İran ve ABD arasındaki nükleer müzakerelerde umut ışığı yaktı. Tarafların siyasi irade göstermesi halinde, teknik çözümlerin bulunabileceği ve bölgedeki gerginliğin azaltılabileceği öngörülüyor. Müzakerelerin seyrini ve olası sonuçlarını önümüzdeki haftalarda daha net göreceğiz.
