İstanbul'da düzenlenen Uluslararası Kürtaj Mücadeleleri Konferansı, kürtaj hakkının farklı ülkelerdeki durumunu ve mücadele yöntemlerini tartışmaya açtı. Kadın örgütleri, kürtaja erişimin engellenemeyeceğini vurgulayarak, dayanışma çağrısında bulundu.

Kürtaj Hakkı Mücadelesi Uluslararası Boyutta

Kadının İnsan Hakları Derneği (KİH),Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı ve Women on Web işbirliğiyle düzenlenen konferans, Türkiye'de kürtaj hakkı üzerine yapılan ilk uluslararası feminist konferans olma özelliğini taşıyor. Etkinlik, Türkiye'den ve dünyadan feministleri bir araya getirerek, kürtaj hakkının farklı ülkelerdeki mevcut durumunu, mücadele pratiklerini, medikal kürtaj ve teletıp gibi yaygın kullanılan yöntemleri ele aldı.

Konferansın açılış konuşmasında, İstanbul Barosu Kadın Hakları Merkezi'nden Ekin Baltaş, kürtaj hakkının ve bu hakka erişimin hukuken korunmasının önemini vurguladı. KİH'den İrem Gerkuş ise konferansın çerçevesini aktararak, 2021 yılında yayımlanan "Kadınların Üreme Sağlığı Hizmetleri ve Kürtaj Deneyimleri" araştırmasının bulgularını paylaştı. Araştırma, Türkiye'de yasal olmasına rağmen fiilen erişilemeyen kürtaj hakkını savunmayı ve feminist mücadele stratejileri belirlemeyi amaçlıyordu.

Araştırma sonuçları, kadınların kürtaj deneyimlerini, çocuk doğurmama kararlarının kendilerine ait olması gerektiğini düşündüklerini ve güvenli, engelsiz erişimin önemini ortaya koydu. Ayrıca, sağlık çalışanlarının ayrımcı ve utandıran yaklaşımlarından kaynaklanan sınırlı erişimi de gözler önüne serdi. Bu bulgular, KİH, Mor Çatı ve Women on Web'in yürüttüğü Kürtaj Hakkım projesinin temel çıkış noktasını oluşturuyor.

Kürtaj Hakkım projesi, kadınların kürtaja erişimini desteklemek amacıyla kapsamlı bilgiler, broşürler ve hizmete erişimleri engellenirse kullanabilecekleri dilekçeleri içeren kurtajhakkim.org web sitesini hazırladı. Proje ayrıca, sağlık çalışanları ve tıp öğrencilerine yönelik atölyeler düzenleyerek, kadın örgütleriyle deneyim odaklı çalışmalar yürüterek ve karar alıcılara yönelik politika önerileri oluşturarak kürtaj hakkı mücadelesini yaygınlaştırmayı hedefliyor.

Dünyadan Kürtaj Mücadeleleri ve Türkiye Deneyimi

Konferansın ilk oturumu "Dünyadan Kürtaj Mücadelesi Örnekleri" başlığı altında gerçekleşti. Arjantin'den Socorristas en Red örgütünden Daniela Andreassi, Arjantin ve diğer Latin Amerika ülkelerindeki kürtaj mücadelesini ve sonuçlarını aktardı. Andreassi, Arjantin'de 2005 yılında başlatılan "Yasal, güvenli ve ücretsiz kürtaj hakkı" kampanyasının sembolü olan yeşil fuların, nesiller boyunca aktarılarak 2015 ve 2020'deki mücadelelerde de kullanıldığını belirtti. Socorristas en Red'in çalışmalarını anlatan Andreassi, haplarla kürtajı eşlik yaklaşımı ile nasıl gerçekleştirdiklerini detaylı bir şekilde açıkladı.

Planning Familial'den Veronique Sehier ise Fransa'da kürtaja erişim hakkında mevcut durumu değerlendirdi. Sehier, Fransa'da kürtajın anayasal hak olmasına rağmen erişime dair sorunların devam ettiğini vurguladı. Kürtajı engellemenin yalnızca yasaklama yöntemiyle değil, kadınların erişimlerini zorlaştırarak da yapılabileceğine dikkat çekti. Kürtaj karşıtı hareketlerin Fransa'da güçlü olduğunu belirten Sehier, kürtajın temel bir hak olduğunu savunmanın ve bunu geniş bir toplumsal işbirliği içinde yapmanın önemini vurguladı.

Mor Çatı'dan Selime Büyükgöze, Türkiye'deki durumu değerlendirerek, kürtaj hakkının yasal olmasına rağmen pratikte erişilemez olduğunu söyledi. Büyükgöze, "Türkiye'de 1983 yılından bu yana kürtaj gebeliğin ilk 10 haftası içinde yasal, fakat ayrımcı bir biçimde evli kadınların koca izni, 18 yaşından küçüklerin ise ebeveyn izni alması gerekiyor. Fakat biz bu sınırlı haktan bile tamamen yararlanamıyoruz" dedi. Ayrıca, 2012 yılında yükselen kürtaj karşıtı söylemlerin uygulamada dönüşümlere yol açtığını, pek çok hastanenin isteğe bağlı kürtaj yapmadığını ve kadınları yönlendirmediğini belirtti.

Medikal Kürtaj ve Teletıp: Kürtaja Erişimin Neresinde?

Konferansın öğleden sonraki oturumunda, medikal kürtaj ve teletıp konuları ele alındı. Tunus'tan Selma Hajri, Moldova'dan Rodica Comendant ve İspanya'dan Veronica Fernandez, kendi ülkelerindeki deneyimleri aktardı. Selma Hajri, Tunus'ta 1990'ların sonunda medikal kürtajın yaygın bir yöntem olduğunu ve çıkarılan yasayla kürtajın yasal hale geldiğini belirtti. Rodica Comendant ise Moldova başta olmak üzere diğer ülkelerde yürüttüğü araştırmaları anlatarak, medikal kürtajın güvenli olduğunu verilerle açıkladı. Veronica Fernandez, Women on Web'in 20 yıldır kadınların güvenli kürtaja erişimini uzaktan desteklediğini ve haplarla kürtajın kadınların sağlığını koruyarak özerkliği güçlendirdiğini vurguladı.

Katılımcılar, medikal kürtajın güvenli, erişilebilir ve kadınların karar hakkını güçlendiren bir yöntem olduğunu vurgulayarak, teletıp uygulamalarının küresel ölçekte kürtaja erişimi nasıl dönüştürdüğünü tartıştılar. Kürtaj tartışması ve uygulamasının merkezine sağlık çalışanlarını değil kadınları yerleştirmenin önemine işaret ederek medikal kürtajın bunu sağladığını ve medikal kürtajın “kürtajın geleceği” olduğunu vurguladılar.

Kadınların kürtaj hakkı mücadelesi, hukuki bir mücadele olmanın yanı sıra bir dayanışma pratiği olarak da öne çıkıyor. Farklı coğrafyalardan gelen feministler, ortak deneyimlerin ve karşılaşılan engellerin benzerliğine dikkat çekerek ulusötesi dayanışmanın önemini vurguladılar. Kürtaj hakkı için küresel feminist mücadelenin gerekliliği bir kez daha altı çizildi.