Yapay zeka (YZ) teknolojisinin hızla gelişmesi, beraberinde ciddi bir enerji tüketimi sorununu da getiriyor. Uluslararası Enerji Ajansı'na (IEA) göre, yapay zeka tamamen veri merkezlerine bağımlı ve bu merkezler 2030 yılına kadar dünya elektrik tüketiminin yüzde 3'ünü oluşturabilir. Bu oran, bugünkü seviyenin iki katı anlamına geliyor. Bu durum, teknoloji devlerini ve bilim insanlarını enerji verimliliğini artırmaya yönelik çözümler aramaya yöneltiyor.

Yapay Zeka ve Artan Enerji İhtiyacı

McKinsey gibi danışmanlık firmaları, yapay zekanın hızına yetişebilmek için tüm dünyada veri merkezi inşa etme yarışının başladığını, ancak bu durumun küresel bir enerji açığına yol açabileceğini belirtiyor. Michigan Üniversitesi'nden Bilgisayar Bilimi Profesörü Mosharaf Chowdhury, sorunun çeşitli seviyelerde çözülebileceğini ifade ediyor. Chowdhury'e göre, enerji arzı artırılmalı (ki bu zaman alıyor ve teknoloji devleri halihazırda bu yönde küresel arayış içinde) ya da aynı işlem gücü için daha az enerji harcamanın yolları bulunmalı.

Chowdhury'nin laboratuvarı, her bir yapay zeka çipinin ne kadar elektrik gerektirdiğini hassas şekilde hesaplayan algoritmalar geliştirerek enerji tüketimini yüzde 20-30 oranında azaltmayı başardı. Bu türden çalışmalar, yapay zeka uygulamalarının enerji verimliliğini artırmak adına büyük önem taşıyor.

Verimlilikte Yeni Çağ: Akıllı Sensörler ve Sıvı Soğutma

Veri merkezlerinin enerji tüketimini azaltmak için kullanılan bir diğer yöntem ise akıllı sensörler ve sıvı soğutma teknolojileri. İki on yıl önce, bir veri merkezinin altyapısı (soğutma sistemleri gibi) sunucular kadar enerji tüketiyordu. Günümüzde ise bu oran yalnızca yüzde 10. Arup danışmanlık firmasından Gareth Williams’a göre bu büyük fark, verimliliğe odaklanmanın bir sonucu. Artık birçok veri merkezi, tüm binayı tek tip soğutmak yerine, bölgesel sıcaklığı yapay zeka destekli sensörlerle izleyip sadece ihtiyaç duyulan alanları soğutuyor. Bu da hem su hem elektrik tüketimini gerçek zamanlı optimize etmeye olanak tanıyor.

McKinsey'den Pankaj Sachdeva’ya göre sıvı soğutma teknolojisi, sektörün gidişatını tamamen değiştirebilir. Bu sistemde soğutucu sıvı, doğrudan sunucuların içinden geçirilerek klasik enerji tüketen klimaların yerini alıyor. Amazon Web Services (AWS),geçtiğimiz hafta Nvidia grafik işlemcilerini soğutmak için kendi sıvı soğutma yöntemini geliştirdiğini duyurdu. AWS Başkan Yardımcısı Dave Brown, “Mevcut veri merkezlerimizi yeniden inşa etmeden bu ölçeği destekleyecek sıvı soğutma kapasitesi yok” dedi. Bu durum, sıvı soğutma teknolojisinin önemini ve gelecekteki veri merkezi tasarımlarındaki rolünü açıkça gösteriyor.

ABD ve Çin Arasında Enerji Yarışı

ABD için enerji, Çin karşısında yapay zeka alanında üstünlüğü korumak adına kritik bir unsur haline geldi. Ocak ayında Çinli girişim DeepSeek, daha az güçlü çiplerle çalışan ve daha az enerji tüketen bir yapay zeka modeli geliştirdi. Model, ABD’deki en iyi sistemlerle aynı seviyede performans gösterdi. DeepSeek mühendisleri, eğitim sürecinde enerji tüketimini azaltan farklı bir yaklaşım benimsedi. Üstelik Çin’in, yenilenebilir ve nükleer kaynaklar dahil olmak üzere enerji temininde ABD’den çok daha ileride olduğu düşünülüyor. Bu durum, yapay zeka alanındaki rekabetin sadece teknolojiyle sınırlı kalmayıp, enerji kaynaklarına erişim ve enerji verimliliği konularını da kapsadığını gösteriyor.

Yapay zeka teknolojisinin sürdürülebilir bir şekilde gelişebilmesi için enerji tüketiminin kontrol altına alınması ve enerji verimliliğinin artırılması büyük önem taşıyor. Teknoloji devlerinin ve bilim insanlarının bu konudaki çalışmaları, gelecekte yapay zeka uygulamalarının daha çevre dostu ve ekonomik olmasını sağlayabilir. Aksi takdirde, artan enerji ihtiyacı yapay zeka teknolojisinin gelişimini engelleyebilir ve hatta küresel bir enerji krizine yol açabilir.