Avrupa Konseyi'ne bağlı insan hakları izleme kuruluşu Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI),2025 Türkiye Raporu'nu yayımladı. Rapor, Türkiye'deki LGBTİ+ haklarının durumuna, mültecilere, etnik ve dini azınlıklara odaklanarak çarpıcı tespitlerde bulunuyor. Özellikle LGBTİ+ bireylere yönelik artan nefret söylemi, yasal koruma eksikliği ve örgütlenme özgürlüğünün kısıtlanması, Türkiye'nin Avrupa sıralamasında gerilemesine neden oldu. Peki, bu rapor Türkiye için ne anlama geliyor?

ECRI Raporu: Türkiye'de LGBTİ+ Hakları Alarm Veriyor

ECRI'nin raporu, Türkiye'nin LGBTİ+ hakları konusundaki karnesini gözler önüne seriyor. Avrupa'da 49 ülke arasında 46. sırada yer alan Türkiye, bu alanda ciddi sorunlar yaşıyor. Raporda dikkat çekilen başlıca konular şunlar:

• Yasal Koruma Eksikliği: LGBTİ+ bireyleri koruyacak yasal düzenlemelerin yetersizliği.
• Nefret Söylemi ve Şiddet: Medyada ve toplumda artan nefret söylemi, LGBTİ+ bireylere yönelik şiddeti körüklüyor.
• İfade ve Örgütlenme Özgürlüğünün Engellenmesi: Onur yürüyüşleri gibi etkinliklerin yasaklanması, LGBTİ+ örgütlerinin faaliyetlerinin kısıtlanması.

Raporda, 2009 yılında Meclis'e sunulan Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Kanun Tasarısı Taslağı'ndan cinsel kimlik ifadesinin çıkarılması da eleştiriliyor. Bu durum, mevcut mevzuatın LGBTİ+ bireyleri açıkça dışladığı anlamına geliyor.

Uluslararası Toplumun Tepkisi ve Türkiye'nin Tutumu

Türkiye'deki LGBTİ+ haklarındaki gerileme, uluslararası kamuoyunda da yankı uyandırıyor. ECRI'nin raporu, Türkiye'ye yönelik eleştirilerin artmasına neden olabilir. Raporda, LGBTİ+ örgütleriyle kamu kurumları arasında herhangi bir resmi diyalog mekanizmasının bulunmadığına da dikkat çekiliyor. Bu durum, sorunların çözümü için gerekli işbirliğinin sağlanmasını engelliyor.

Haziran 2024'te İstanbul'da düzenlenen Onur Yürüyüşü öncesinde yolların kapatılması ve etkinliklerin engellenmesi gibi olaylar, raporda örnek olarak gösteriliyor. Bu tür uygulamalar, Türkiye'nin ifade ve örgütlenme özgürlüğüne saygı göstermediği yönündeki eleştirileri güçlendiriyor.

Türkiyeli trans+ bireylerin hukuki olarak tanınması için hala cinsiyet geçiş ameliyatı şartı aranması da raporda eleştirilen bir diğer konu. Anayasa Mahkemesi'nin 2021'de verdiği kararlarla trans+ bireylerin bazı kazanımlar elde ettiği belirtilse de, bu hakların tümüyle güvence altına alınmadığı vurgulanıyor.

ECRI'nin Türkiye'ye Çağrısı: Ne Yapılmalı?

ECRI, Türkiye'ye LGBTİ+ haklarını güvence altına alacak bir dizi tavsiyede bulunuyor:

• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu'nun (TİHEK) yetki alanına cinsel yönelim ve toplumsal cinsiyet kimliğini dahil etmesi.
• LGBTİ+ bireyler için ulusal bir eylem planı geliştirmesi.
• LGBTİ+ örgütlerinin de yer aldığı resmi bir diyalog ve danışma mekanizması kurması.
• Nefret söylemi ve şiddete karşı eğitim ve yasal müdahaleleri yaygınlaştırması.
• Barışçıl toplantı ve ifade özgürlüğünü güvence altına alması.
• Trans+ bireylerin ve interseks çocukların haklarına saygı duyan yasal düzenlemeleri yürürlüğe koyması.

ECRI'nin bu tavsiyeleri, Türkiye'nin LGBTİ+ hakları konusunda atması gereken adımları net bir şekilde ortaya koyuyor. Ancak, ECRI'nin önceki raporlarında da benzer çağrılarda bulunduğu ve bu çağrıların yanıtsız kaldığı unutulmamalı.

ECRI'nin Türkiye raporu, ülkedeki LGBTİ+ haklarının durumunu tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Raporda yer alan tespitler ve tavsiyeler, Türkiye'nin bu alanda acil adımlar atması gerektiğini gösteriyor. Aksi takdirde, Türkiye'nin uluslararası arenadaki itibarı daha da zedelenebilir ve LGBTİ+ bireylerin yaşam koşulları daha da zorlaşabilir. Türkiye'nin bu raporu dikkate alarak, LGBTİ+ haklarını güvence altına alacak yasal ve sosyal düzenlemeleri hayata geçirmesi büyük önem taşıyor.