Güneydoğu Anadolu'da yapılan kazılarda, tarihin tozlu sayfaları aralandı ve insanlık tarihine ışık tutan **çarpıcı** bir keşfe imza atıldı. Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) Arkeometri Çalışma Grubu, Gre Fılla Höyüğü'nde gerçekleştirdiği kazılarla, bakırın işlenmesi ve dökümünün bilinen tarihini tam 3 bin yıl geriye çekti. Bu **muazzam** bulgu, bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı. ## 10.000 Yıl Öncesine Ait Bakır İşçiliği: Tarihin Yeniden Yazılışı Diyarbakır Müze Müdürlüğü öncülüğünde ve Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse'nin bilimsel danışmanlığında yürütülen kazılarda, neolitik döneme ait yerleşim yerinde erken dönem metalürjik faaliyetler tespit edildi. Bu keşif, Anadolu'da bakırın eritme ve dökme işlemlerinin, daha önce bilindiği gibi M.Ö. 5 bin yıllarından değil, yaklaşık 10 bin yıl öncesinden itibaren yapıldığını ortaya koydu. Bu durum, metal işleme teknolojisinin gelişimine dair bildiklerimizi tamamen değiştirdi. ### Kazılarda Neler Bulundu? Kazılarda, farklı disiplinlerden akademisyenlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan KOÜ Arkeometri Çalışma Grubu tarafından yapılan çalışmalar sonucunda, metal işleme sürecine yeni bir bakış açısı kazandırıldı. Doç. Dr. Üftade Muşkara liderliğindeki ekip, Gre Fılla kazılarından elde edilen bulguları "Son avcı-toplayıcılar tarafından erken bakır üretimi" başlıklı bilimsel makalede yayınladı. * **Fırın Ortamı:** Kazılarda, yaklaşık 1000 santigrat dereceye ulaşan kapalı bir fırın ortamına ait parçalar bulundu. * **Bakır Kalıntıları:** Fırın parçalarının içinde küçük bakır parçaları ve yüzeyde bakır kalıntıları tespit edildi. * **Döküm Tekniği:** Bakır objelerin yüksek sıcaklıkta eritildikten sonra döküm yoluyla şekillendirildiği belirlendi. ### Bakırın Kaynağı: Trabzon'dan Gelen Sır Araştırmalar, buluntuların kökenini belirlemek için kurşun izotop analizi yapıldığını ve **şaşırtıcı** sonuçlar elde edildiğini gösteriyor. Gre Fılla'nın Diyarbakır ve Ergani madenlerine yakın olmasına rağmen, bakırın kaynağının Trabzon olduğu tespit edildi. Bu durum, o dönemdeki toplulukların doğayı ne kadar iyi gözlemlediğini ve kaynaklara erişim konusunda ne kadar başarılı olduklarını gösteriyor. ## Arkeolojik Çalışmaların Önemi Arkeoloji Bölümü Prehistorya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşin Konak, Gre Fılla'nın çanak-çömleksiz neolitik dönem yerleşimi olduğunu ve yapılan kazılarda uzun süre burada konaklandığının anlaşıldığını belirtti. Bu çalışmalar, neolitik toplulukların ortak paydada buluştuğu özelliklerin ve tedarik zincirlerinin anlaşılmasına katkı sağlıyor. ### Multidisipliner Yaklaşım ve Kimyasal Analizler Prof. Dr. Seda Karayünlü Bozbaş, arkeometriden gelen malzemelerin kimyasal analizlerini gerçekleştirdiklerini, spektrofotometrik analizler yaptıklarını ve Atomik Absorpsiyon cihazı ile metallerin miktarını belirlediklerini açıkladı. Bu çalışmalar, arkeolojik buluntuların yapısını ve kimyasını karakterize ederek, geçmişteki sosyal ilişkilerin ve kültürel varlıkların anlaşılmasına yardımcı oluyor. --- Bu **çığır açan** keşif, sadece metal işleme tarihini değil, aynı zamanda o dönemdeki insanların yaşam tarzlarını, ticaret ağlarını ve teknolojik yeteneklerini de yeniden değerlendirmemizi sağlıyor. Gre Fılla'daki bulgular, insanlık tarihine ışık tutmaya devam edecek ve gelecekte yapılacak araştırmalara ilham kaynağı olacaktır.