Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), 2 Nisan'da gerçekleşen alışveriş boykotunun ekonomik etkilerini detaylı bir raporla gözler önüne serdi. Rapora göre, boykotun yapıldığı hafta kartlı harcama işlem adetleri yaklaşık %10 düştü. Özellikle market ve alışveriş merkezi harcamalarındaki düşüş dikkat çekici boyutlara ulaştı. Bu durum, toplumsal protestoların bireylerin harcama alışkanlıkları üzerindeki doğrudan etkisini net bir şekilde ortaya koyuyor.

Boykotun Kartlı Harcamalara Etkisi

TEPAV'ın "2 Nisan 2025 Alışveriş Boykotu: Toplumsal Protestonun Dijital Ekonomi Boyutu" başlıklı raporu, 19 Mart 2025'te yaşanan olaylar sonrasında organize edilen boykotun etkilerini dijital ödeme sistemleri verileriyle analiz etti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 4 Nisan haftasında günlük ortalama kartlı işlem adedi 43,2 milyon, harcama tutarı ise 45,9 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu rakamlar, bir önceki haftaya göre sırasıyla %14,7 ve %24,1'lik bir düşüşe işaret ediyor. Ancak, bu haftanın Ramazan Bayramı tatiline denk gelmesi ve vergi ödemeleri gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalı.

Mevsimsel etkilerden arındırılmış karşılaştırmalarda ise 2 Nisan haftasında gerçekleşen kartlı harcama işlem adetleri, 2025'in ilk üç ay ortalamasına göre yaklaşık %10 daha düşük. Market ve alışveriş merkezi işlemlerinde bu oran %12,2'ye kadar yükseliyor. Elektronik eşya, mobilya ve hizmet sektörlerinde de belirgin gerilemeler gözlemleniyor.

FAST Sistemi Verileri Ne Söylüyor?

Günlük bazlı analizlere imkan tanıyan FAST sistemi verileri de boykotun etkilerini doğruluyor. 2 Nisan 2025'te FAST sistemiyle yapılan para transferi işlem adedi 15,2 milyon, toplam transfer tutarı ise 179,2 milyar lira oldu. Bu rakamlar bir gün öncesine göre artış gösterse de, ayın ilk iş günü olmasının etkisi büyük. 2024 Ramazan Bayramı sonrası ilk iş günü olan 15 Nisan 2024 verileriyle karşılaştırıldığında, 2 Nisan 2025'te işlem adedinde %37,7, işlem hacminde ise %26'lık bir düşüş yaşandığı görülüyor. Özellikle elektronik ticaret amaçlı transferlerde %58,7'lik bir daralma söz konusu.

Boykotun etkili olduğu sektörler şu şekilde sıralanabilir:

• Market ve alışveriş merkezleri
• Elektronik eşya
• Mobilya
• Hizmet sektörü

Bu sektörlerdeki düşüşler, tüketicilerin boykot çağrılarına uyarak harcamalarını kıstığını gösteriyor.

Sonuç: Dijital Protestonun Ekonomik Yansımaları

TEPAV raporu, 2 Nisan alışveriş boykotunun sosyal medya üzerinden organize edilmesine rağmen ölçülebilir ekonomik etkiler yarattığını ortaya koyuyor. Kartlı harcamalardaki ve dijital para transferlerindeki düşüşler, bu tür protestoların bireylerin harcama kararlarını doğrudan etkileyebildiğini gösteriyor. Uzmanlar, bu tür girişimlerin tekrar edilmesi halinde etkilerin zaman içindeki değişiminin de izlenebileceğini ve dijital ekonominin, tüketici davranışlarındaki dönüşümleri gözlemlemek için güçlü bir araç haline geldiğini vurguluyor. Bu durum, gelecekteki toplumsal hareketlerin ekonomik etkilerini daha yakından takip etmenin önemini de ortaya koyuyor.