Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan 2024 Hanehalkı Bütçe Araştırması, Türkiye'deki ailelerin bütçelerinin önemli bir bölümünü konut ve kira harcamalarına ayırdığını gösteriyor. Araştırmaya göre, Türkiye genelinde hanelerin tüketim harcamalarının %26'sı konut ve kira giderlerine ayrılıyor. Bu durum, özellikle düşük gelirli aileler ve tek yaşayan bireyler için büyük bir yük oluşturuyor.

Konut ve Kira Harcamalarının Dağılımı

TÜİK'in verilerine göre, hanehalklarının tüketim harcamalarında en büyük payı konut ve kira alırken, diğer önemli harcama kalemleri ise ulaştırma (%21,6) ve gıda ile alkolsüz içecekler (%18,1) olarak sıralanıyor. En düşük paya sahip harcamalar ise sigorta ve finansal hizmetler (%0,7),eğitim hizmetleri (%1,6) ve eğlence, spor, kültür ile sağlık harcamaları (%2,3) olarak belirlendi.

• Konut ve Kira: %26
• Ulaştırma: %21,6
• Gıda ve Alkolsüz İçecekler: %18,1

Gelir gruplarına göre harcama dağılımı incelendiğinde ise ilginç sonuçlar ortaya çıkıyor. En yüksek gelir grubundaki haneler ulaşıma daha fazla pay ayırırken, en düşük gelir grubundaki haneler konut ve kira harcamalarına bütçelerinin büyük bir kısmını ayırmak zorunda kalıyor.

En yüksek gelir grubundaki haneler ulaştırma harcamalarına %26,6, konut ve kira harcamalarına %22,1 ve gıda harcamalarına %12,8 pay ayırırken, en düşük gelir grubundaki haneler konut ve kira harcamalarına %33,2, gıda harcamalarına %30,4 ve ulaştırma harcamalarına %10,1 pay ayırıyor.

Harcama Alışkanlıkları ve İsraf

Araştırma, gelir düzeyinin artmasıyla birlikte gıda israfının da arttığını gösteriyor. Haneler tarafından en çok israf edilen gıda ürünleri arasında taze meyve ve sebzeler (%40,1),ekmek (%32) ve süt ürünleri (%14,3) yer alıyor.

Temel gelir kaynağı maaş olan haneler, konut ve kira harcamalarına %24, gıda harcamalarına %16,4 ve ulaştırma harcamalarına %23 pay ayırırken, müteşebbis geliri olan haneler ise konut ve kira harcamalarına %21,6, gıda harcamalarına %18,4 ve ulaştırma harcamalarına %26,4 pay ayırıyor.

Tek Kişilik Haneler ve Kira Yükü

Tek kişilik haneler, konut ve kira harcamalarına diğer hane türlerine göre daha fazla pay ayırıyor. Tek kişilik hanelerin tüketim harcamalarının %35,2'si konut ve kiraya giderken, gıda harcamalarına %15,1 ve ulaştırma harcamalarına %14,4 pay ayrılıyor. Aile büyüklüğü arttıkça gıda harcamalarının payı da artış gösteriyor.

TÜİK'in bu araştırması, Türkiye'deki hanehalklarının bütçelerinin önemli bir bölümünün konut ve kira harcamalarına ayrıldığını ve bu durumun özellikle düşük gelirli aileler ve tek yaşayan bireyler için büyük bir ekonomik baskı oluşturduğunu açıkça ortaya koyuyor. Artan enflasyon ve konut fiyatlarındaki yükseliş, bu sorunun daha da derinleşmesine neden olabilir. Hükümetin ve ilgili kurumların bu konuda daha fazla çalışma yapması ve çözüm odaklı politikalar geliştirmesi gerekiyor.